Jadwiga Andegaweńska
Córka Ludwika Wielkiego, króla Węgier i Polski, oraz Elżbiety Bośniaczki, przyszła na świat ok. 1374 r., na Węgrzech. Pobyt w znakomitym środowisku kulturalnym dworu w Budzie sprawiło, że Jadwiga posiadła umiejętność czytania, znajomość języków obcych, zamiłowanie do lektury, muzyki, sztuki i nauki.
Dnia 16 października 1384 r. w katedrze wawelskiej Jadwiga została ukoronowana na króla Polski. Przez parę lat samodzielnie sprawowała władzę monarszą, a po ślubie z Jagiełłą nadal wywierała wpływ na rządy.
W 1385 r. została zawarta unia polsko-litewska w Krewie, a w następnym roku Jadwiga odwołała dziecięce śluby z Wilhelmem i wyraziła zgodę na małżeństwo z Jagiełłą. Gdy wielki książę przybył w granice Królestwa, Jadwiga wysłała mu naprzeciw swego zaufanego dworzanina, Zawiszę z Oleśnicy, by powitał dostojnego gościa, a zarazem dokładnie mu się przyjrzał. Zawisza, zaproszony przez Jagiełłę do łaźni, mógł zdać Jadwidze rzetelną relację i rozwiać pogłoski o rzekomo szpetnym wyglądzie Litwina. Związek ze starszym o około 20 lat „panem młodym” (ochrzczonym jako Władysław) był dla Jadwigi aktem poświęcenia i rezygnacji z dziewczęcych marzeń o szczęściu i miłości. Młoda dziewczyna, władająca biegle pięcioma językami, właścicielka pokaźnej biblioteki, miała zawrzeć małżeństwo z niepiśmiennym Litwinem. Ale zapoczątkowany dzięki jej poświęceniu związek Polski z Litwą przetrwał cztery stulecia, aż do rozbiorów.
Jadwiga zapisała się w pamięci potomnych również jako odnowicielka Akademii Krakowskiej dzięki hojnej darowiźnie w postaci cennych szat oraz klejnotów. Ofiarodawczyni unikała zbytku, ubierała się skromnie, a w okresie wielkiego postu, włosiennicę. Nie oznaczało to jednak, że odsunęła się od bieżącego życia i otaczającego świata. Wszak w 1387 r. właśnie Jadwiga stała na czele polskiej wyprawy na Ruś Czerwoną. Wyprawa ta umożliwiła usunięcie z tamtejszych zamków załóg węgierskich i przywrócenie polskiego panowania. Królowa prowadziła też dość rozległą korespondencję zagraniczną – z papieżem, z władcami europejskimi, a zwłaszcza z Krzyżakami, skutecznie odpierając ich roszczenia.
Z biegiem lat Jadwiga mniej uwagi poświęcała sprawom państwowym – rządy przejął Jagiełło. Czas wypełniały jej głównie modlitwa i działalność dobroczynna. Jadwiga zmarła 17 lipca 1399 r., pozostawiając po sobie opinię niewiasty świątobliwej i wybitnej władczyni Królestwa Polskiego, zdolnej do poświęcenia osobistych pragnień i ambicji dla dobra kraju, który przecież stanowił dla niej przybraną ojczyznę.
Źródło: Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki /red. Maja Lipowska .- Warszawa : Świat Książki, 1998.